Prowadzenie biznesu wiąże się z podejmowaniem ryzyka, a czasem nawet najlepiej zarządzane przedsiębiorstwa mogą znaleźć się w trudnej sytuacji finansowej. Dla firm borykających się z problemami płynnościowymi restrukturyzacja często stanowi ostatnią deskę ratunku. W procedurze postępowania o zatwierdzenie układu szczególne znaczenie ma jeden moment – dzień układowy. Ten, pozornie prosty, termin prawny może zadecydować o przetrwaniu całego przedsiębiorstwa.
Czym jest dzień układowy i kiedy następuje?
Dzień układowy to szczególny moment w postępowaniu o zatwierdzenie układu, który zapada niezwłocznie po rozpoczęciu przez nadzorcę układu pełnienia swojej funkcji. Zgodnie z przepisami Prawa restrukturyzacyjnego, dzień ten jest ustalany przez dłużnika jako czynność procesowa, wynikająca z przyznanego mu uprawnienia ustawowego.
Sam termin „dzień układowy” może być mylący, gdyż nie ma on charakteru samoistnego – nie powoduje bezpośrednio powstania, zmiany czy ustania stosunków cywilnoprawnych. Jest jednak ściśle związany z konkretnym postępowaniem restrukturyzacyjnym i wywołuje określone skutki prawne.
W praktyce dzień układowy to tak szczególny dzień na osi czasu, który grubą krechą rozdziela wszystkie zobowiązania, które powstały przed tym dniem od zobowiązań, które powstały po tym dniu. W konsekwencji zobowiązania sprzed dnia układowego są objęte układem, zaś te, które powstaną po dniu układowym, dłużnik bezwzględnie musi regulować. To fundamentalna zasada, która pozwala wierzycielom nawiązującym nowe relacje z restrukturyzowanym przedsiębiorstwem zyskać pewność, że ich roszczenia będą zaspokajane na bieżąco.
Co ciekawe, ustawa nie określa formy, w jakiej powinno nastąpić ustalenie dnia układowego. Jednak w praktyce standardem stało się dokonywanie obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych o ustaleniu dnia układowego lub dobrowolna rezygnacja z takiego obwieszczenia.
Kluczowe skutki prawne dnia układowego
Ustalenie dnia układowego wywołuje szereg istotnych konsekwencji prawnych, które mają fundamentalne znaczenie dla ochrony dłużnika i powodzenia całego procesu restrukturyzacji:
Czasowy zakaz ogłoszenia upadłości
Od dnia układowego obowiązuje zakaz ogłoszenia upadłości dłużnika. W przypadku złożenia przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości, zostanie on odrzucony, jeśli dłużnik powołuje się na prowadzone postępowanie o zatwierdzenie układu.
Ochrona przed egzekucją przy obwieszczeniu
Ustalenie dnia układowego, zwłaszcza gdy towarzyszy mu fakultatywne obwieszczenie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, wprowadza mechanizmy ochronne, które zabezpieczają majątek dłużnika przed działaniami komorniczymi. Warto podkreślić, że pełna ochrona egzekucyjna jest najczęściej związana właśnie z dokonaniem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, a nie wynika automatycznie z samego jego ustalenia bez takiego obwieszczenia.
Określenie uprawnień wierzycieli
Według stanu z dnia układowego określa się uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki przyjętego układu. Jest to fundamentalna zasada, która ma kluczowe znaczenie dla całego procesu restrukturyzacji.
W praktyce oznacza to, że:
- Ustalenie katalogu wierzycieli uprawnionych do głosowania – tylko te wierzytelności, które istniały w dniu układowym, będą uwzględniane przy głosowaniu nad układem. Później powstałe wierzytelności nie są objęte układem i nie dają prawa głosu.
- Określenie wysokości wierzytelności – wartość zobowiązań dłużnika wobec każdego wierzyciela ustalana jest według stanu na dzień układowy. Nawet jeśli w toku postępowania wysokość zobowiązania ulegnie zmianie (np. przez częściową spłatę), to dla celów głosowania i objęcia układem liczy się stan z dnia układowego.
- Zamrożenie odsetek – wszelkie naliczone odsetki od zobowiązań objętych układem są liczone tylko do dnia układowego. Stanowi to istotną ulgę dla dłużnika, gdyż zatrzymuje narastanie dalszych kosztów finansowych.
- Identyfikacja wierzytelności spornych – dzień układowy pozwala na wyraźne rozgraniczenie wierzytelności bezspornych i spornych, co ma znaczenie dla ich klasyfikacji w spisach wierzytelności przygotowywanych przez nadzorcę układu.
- Definiowanie zakresu restrukturyzacji – dzięki określeniu katalogu zobowiązań na dzień układowy, dłużnik i nadzorca układu mogą precyzyjnie zaplanować zakres i głębokość niezbędnej restrukturyzacji.
Nadzorca układu, na podstawie stanu z dnia układowego, sporządza spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych, które stanowią podstawę do określenia uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem. Dokumenty te mają kluczowe znaczenie, gdyż stanowią formalną bazę do przeprowadzenia głosowania.
Powstanie skutków otwarcia postępowania
Z dniem układowym powstają skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, choć nie jest to sądowe otwarcie postępowania.
Warto podkreślić, że dzień układowy zawsze rozpoczyna się o godzinie 00:00. Jest to istotne, ponieważ precyzyjne określenie tego momentu ma znaczenie dla oceny skutków prawnych podejmowanych działań.
Praktyczne znaczenie dla przedsiębiorców
Dla przedsiębiorcy w kryzysie dzień układowy stanowi moment przełomowy z kilku powodów:
Tarcza ochronna przed wierzycielami
Od tego dnia, szczególnie przy dokonaniu obwieszczenia w KRZ, dłużnik otrzymuje tarczę ochronną przed działaniami egzekucyjnymi, co daje mu przestrzeń do opracowania planu restrukturyzacji.
Ścisłe ramy czasowe
Choć ochrona wynikająca z dnia układowego trwa cztery miesiące, to na przeprowadzenie całej procedury postępowania o zatwierdzenie układu dłużnik ma tylko trzy miesiące. W tym krótszym czasie musi przygotować propozycje układowe, przeprowadzić głosowanie i złożyć wniosek o zatwierdzenie układu do sądu.
Wpływ na relacje biznesowe
Kontrahenci, wiedząc o rozpoczęciu procesu restrukturyzacji, mogą zmienić podejście do współpracy z dłużnikiem, co wymaga odpowiedniego zarządzania komunikacją.
Nieodwracalność decyzji
W ramach jednego postępowania o zatwierdzenie układu nie można dokonać zmiany dnia układowego, co podkreśla wagę jego prawidłowego ustalenia.
Różnica między faktycznym początkiem negocjacji a formalnie ustalonym dniem układowym może mieć ogromne znaczenie praktyczne. Często negocjacje z wierzycielami rozpoczynają się dużo wcześniej, ale dopiero formalne ustalenie dnia układowego uruchamia mechanizmy ochronne przewidziane prawem.
Potencjalne pułapki związane z dniem układowym
Choć dzień układowy daje dłużnikowi cenne narzędzia ochronne, wiąże się również z pewnymi wyzwaniami:
Podejrzliwość sądów
Sądy szczególnie wnikliwie badają okoliczności ustalenia dnia układowego, aby wykluczyć przypadki, gdy dłużnik ustala go wyłącznie dla uniknięcia ogłoszenia upadłości na skutek wniosku złożonego przez wierzyciela.
Presja czasowa
Choć ochrona trwa cztery miesiące, dłużnik musi złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie układu w ciągu trzech miesięcy od dnia układowego. Ten stosunkowo krótki okres wymaga sprawnego działania i dobrej organizacji procesu restrukturyzacyjnego.
Rygorystyczne wymogi dokumentacyjne
Po ustaleniu dnia układowego nadzorca układu musi założyć i prowadzić akta w systemie teleinformatycznym. Nieprawidłowości w dokumentacji mogą podważyć ważność całego postępowania.
Komunikacja z wierzycielami
Dobra praktyka biznesowa sugeruje odpowiednią komunikację z wierzycielami w procesie restrukturyzacji. Choć prawo nie nakłada generalnego obowiązku informowania wszystkich wierzycieli o samym ustaleniu dnia układowego jako odrębnej czynności (poza ewentualnym obwieszczeniem w KRZ), profesjonalne podejście do procesu wymaga przemyślanej strategii komunikacyjnej.
Dzień układowy a inne formy restrukturyzacji
Warto zaznaczyć, że dzień układowy występuje wyłącznie w postępowaniu o zatwierdzenie układu. W innych rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych, takich jak przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe czy postępowanie sanacyjne, jego odpowiednikiem jest dzień otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, ustanawiany przez sąd.
Ta różnica podkreśla unikalny charakter postępowania o zatwierdzenie układu, które w znacznej części toczy się poza sądem, przy minimalnym zaangażowaniu organów wymiaru sprawiedliwości. W tym modelu to dłużnik, wspierany przez nadzorcę układu, bierze na siebie odpowiedzialność za przeprowadzenie skutecznej restrukturyzacji.
Najczęściej zadawane pytania
Poniżej odpowiadamy na najczęstsze pytania zadawane przez naszych klientów dotyczące dnia układowego:
Czy można ogłosić upadłość dłużnika po ustaleniu dnia układowego? Nie, od dnia układowego obowiązuje czasowy zakaz ogłoszenia upadłości dłużnika. Jeżeli w tym okresie wierzyciel złożyłby wniosek o ogłoszenie upadłości, wniosek powinien zostać odrzucony.
Jak długo trwa ochrona wynikająca z ustalenia dnia układowego? Ochrona trwa cztery miesiące od dnia układowego, jednakże wniosek o zatwierdzenie układu musi zostać złożony do sądu w ciągu trzech miesięcy.
Czy można zmienić dzień układowy w trakcie postępowania? Nie, w ramach jednego postępowania o zatwierdzenie układu nie można dokonać zmiany dnia układowego.
Co się dzieje, jeśli w ciągu trzech miesięcy od dnia układowego nie złożono wniosku o zatwierdzenie układu? Następuje wygaśnięcie skutków dokonanego obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, co oznacza utratę ochrony przed wierzycielami.
Czy obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego jest obowiązkowe? Nie, obwieszczenie jest fakultatywne. Jednak to właśnie z obwieszczeniem wiążą się najsilniejsze skutki ochronne dla dłużnika, więc w praktyce jest ono powszechnie stosowane.
Podsumowanie
Dzień układowy to znacznie więcej niż tylko termin w kalendarzu restrukturyzacyjnym – to strategiczny moment, który może zadecydować o przyszłości całego przedsiębiorstwa. Właściwe zaplanowanie i przeprowadzenie działań związanych z tym dniem wymaga profesjonalnego podejścia i doświadczenia w prawie restrukturyzacyjnym.
Dla firm stojących na krawędzi problemów finansowych, świadome wykorzystanie możliwości, jakie daje dzień układowy, może stanowić różnicę między porażką a sukcesem w procesie naprawy przedsiębiorstwa. To moment, w którym doświadczony doradca restrukturyzacyjny może okazać się nieocenionym wsparciem w walce o przetrwanie i rozwój biznesu.
Potrzebujesz pomocy w przeprowadzeniu postępowania o zatwierdzenie układu? Nasi doświadczeni doradcy restrukturyzacyjni pomogą Ci optymalnie zaplanować cały proces, w tym prawidłowo ustalić dzień układowy. Skontaktuj się z nami pod numerem 72-100-29-20 lub napisz na adres kontakt@hdru.pl.
